• Mindfulness nedir? Siz nasıl tanımlıyorsunuz?
Mindfulness, benim deyimimle bilinçli farkındalık, temelde, şimdiki anı tam olarak ve yargısız bir şekilde deneyimlemek üzerine kuruludur. Mindfulness, şimdiki anın içeriğine, olumlu ya da olumsuz her türlü duygu, düşünce ve bedensel hisse açık ve kabul edici bir tutumla yaklaşmaktır. Bu, içsel deneyimlerimizi ve dış dünyayı daha net bir perspektiften görmemizi sağlar. Şu anki deneyimimize tam olarak odaklanmak, geçmişteki pişmanlıklar veya gelecekteki endişeler tarafından dağılmadan tamamen bulunduğumuz yerde güvende olmaktır. Aynı zamanda, mindfulness pratikleri, zihnimizin otomatik tepkilerine takılmadan, daha bilinçli ve seçici yanıtlar oluşturmamıza yardımcı olur.
• Mindfulness teknikleri nelerdir?
Teknikten ziyade uygulamalar, pratikler diye adlandırmayı tercih ederim. Mindfulness hakkında bilgi sahibi olmak, okumalar yapmak mutlaka size çok şey kazandırır, fakat buradaki asıl mesele uygulamaları düzenli yapmak ve yaşamınıza almaktır. Mindfulness kavramsal olmaktan çok deneyimseldir. Nedir bu uygulamalar? Yapılandırılmış ve yapılandırılmamış olarak çalışmaları ikiye ayırıyoruz. Yapılandırılmış olanlar, belli bir zaman ayırılarak rehberlik eşliğinde yapılır. Örneğin; beden taraması, nefes ve beden meditasyonu, oturma meditasyonu, mindful yoga hareketleri gibi çalışmalardır. Yapılandırılmamış uygulamalar ise, günlük yaşama mindfulness’ı dokuduğumuz çalışmalardır. Halihazırda içinde olduğumuz eyleme farkındalık getirmektir, örneğin; mindful yeme, mindful içme, mindful yürüyüş vb.
• Kişiye kazanımları nelerdir? Odaklanma, stres yönetimi gibi günümüz semptomlara etkisi nedir?
Gün içinde bir çok uyarana maruz kalıyoruz, özellikle de günümüz dünyasında. Ve zihnimiz geçmişin pişmanlığı ve geleceğin bilinmezliği arasında uçuşmaya oldukça meraklıdır. Çoğu zaman yaptığımız işe odaklanmak yerine zihnimiz dalar gider. Dikkatimizi yaptığımız işe yönlendirmek ve odaklanmak, otomatik pilottan çıkmamızı sağlar ve farkındalığı getirir. Mindfulness ile ilk adım dikkati yönlendirebilmeyi öğrenmektir. Dikkat ile başlayan bu süreç, bedenimizi, duygularımızı, düşüncelerimizi fark ederek, tepkilerimizi tanımamızı sağlar. Sonrasında da bu tepkilerle kurduğumuz ilişki biçimini anlarız. Düzenli uygulama ile bu beceriler edinilebilir. Mindfulness aslında sadece bir müdahale değil aynı zamanda da iyi bir önleyicidir, yani bu uygulamaları yapmaya başlamak için şu an zor bir an içinde olmak zorunda değilsiniz. Şimdi mindfulness öğrenmek ve uygulamalarına başlamak, gelecekteki olası zorluklara karşı da bizi korur. Ve zihnin içeriğindeki süreçleri ve onlarla ilişki biçimimizi fark etmek bize şunu öğretir; çoğu zaman bizi sıkan, zorlayan yaşadığımız olay değil, o olay ile kurduğumuz ilişki biçimi yani ona verdiğimiz tepkilerdir. Kurduğumuz ilişki biçimini fark etmek, ve kendimize de nezaketli bir tutum ile yaklaşmak daha dengeli bir yaşama alan açar.
• Mindfulness açısından beden ve duygular arasındaki bağlantıyı nasıl değerlendiriyorsunuz?
Beden ve zihin birbirinden ayrı değildir. Ve bedenimizi rahatlatmak, zihni rahatlatmaktan, duygularımızı bastırmaktan (ki önermiyorum) daha kolaydır. Şuan size “hadi canım artık sen de kafana takma” desem bunu hemen yapabilir misiniz? Hayır. Ama “şimdi oturduğunuz yerde bedeninizi rahatlatın, gevşeyin” desem bunu uygulamak çok daha kolaydır. Ve bedeni rahatlatmak doğal olarak tüme yayılan bir rahatlama ve olanları daha olduğu haliyle görebilmek için bir alan açar. Çünkü aslında orada bir mola veriyoruz. Hemen üzülmeden, hemen sinirlenmeden, dürtüsel bir şekilde tepki vermeden önce kendimize tanıdığımız bir mola var. Zorlayıcı bir an içindeyken sadece durun ve bakın, “bedeninizde neler oluyor?”. Beden farkındalığı, bireyin bedeninde olup biteni anlamasını ve hissetmesini sağlar. Ve bu da bireyin duygusal ve fiziksel deneyimlerini daha bütünsel bir şekilde anlamasına yardımcı olur. Bedensel duyumlar, şimdiki ana dönmek için kullanılabilecek en güçlü araçlardan biridir. Zihin ve zihnin içeriği olan beden, düşünceler ve duygular arasındaki bağlantıyı fark etmek, ve tepkilerimizi tanıyarak, nereden geldiğini bilerek yanıt vermek mümkün. Beden, adeta bir postacı gibidir, daha soyut olan zihnin tüm içeriğinden bize bilgi ve mesaj getirir.
• Mindful beslenme ne demek?
Günümüzde duygusal yemek yeme diye halk arasında kullanılan bir kavram var. Aslında duygusal yemek yeme dediğimiz, organizmanın dürtü modundan kaynaklanan, beynin duygudan sorumlu olan bölgesinde açlığın bir tehdit oluşturması, özellikle bize enerji verecek ve o anda tok tutacak yiyeceklerin fazlasıyla tüketilerek olası bir kıtlıkta yaşamda kalmayı sağlamak ile ilgili ilkel bir tepkidir. Kişiler çoğu zaman bunun doğru olmadığını bilseler de, organizma bu şekilde işler. İşte mindfulness burada, beslenmedeki tehdit olmayan ama duygusal olarak tehdit olarak algıladığımız sürecin yönetilmesini sağlar. Dolayısıyla aşırı yemek tüketiminin önüne geçer. Mindfulness aynı zamanda o anda bizi mutlu edecek yani haz verecek ama uzun vadede besleyici ve sağlıklı olmayan, dürtüsel bir şekilde yemek tercihleri yapmamızın önüne geçer. Ve yemek seçimlerimizi daha bilinçli bir hale getirir.
• Mindful Beslenme nasıl yapılır?
Mindful beslenmedeki temel mantık, yemek yemekten, kendimizi doyurmaktan tat almaya geçmektir. Bu da yemeği bir deneyim haline getirmek ile mümkündür. Özellikle beş duyu organımızı kullanarak, haftada bir ya da iki öğünü sessizlikle yemek ve bu öğünleri normalden daha yavaşça tüketmek bunu sağlar. Yiyeceğinizin rengini, şeklini fark ederek, kokusunu alarak, tadını hissederek ve yemek yeme sürecinde tamamen o an'a odaklanarak bunu deneyebilirsiniz. Belki her öğünü bu şekilde yemek sıkıcı hissettirebilir, gün içinde seçtiğiniz bir öğün için bunu deneyebilirsiniz. Yemeğin son lokması bile olsa onu mindful deneyimlemek mümkün. Bu, aynı zamanda, yemekle kurduğumuz ilişki biçimimizi de anlamamızı sağlar.